पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से रूढ़ शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

रूढ़   विशेषण

१. विशेषण / विवरणात्मक / अवस्थासूचक

अर्थ : किसी चीज़ पर चढ़ा या बैठा हुआ।

उदाहरण : साइकिल पर सवार व्यक्ति गिर पड़ा।

पर्यायवाची : अध्यारूढ़, अरूढ़, आरूढ़, आरोहित, सवार

वर चढलेला.

ही अठरा हातांची, सिंहावर आरूढ दुर्गामाता भक्तांविषयी अपार अनुकंपा बाळगणारी आहे.
आरूढ, स्वार
२. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो पैदा हुआ हो या जिसने जन्म लिया हो।

उदाहरण : जन्मे प्राणियों की मृत्यु निश्चित है।

पर्यायवाची : अधिज, अवजनित, आविर्भूत, उतपन्न, उत्पन्न, जनित, जन्मा, जन्मा हुआ, जात, निष्पन्न, पैदा, पैदा हुआ, प्रसूत, प्रसून, संजात, संवृत्त, सूत

ज्याने जन्म घेतला आहे असा.

जन्मलेल्या प्राणीचा मृत्यू निश्चित आहे.
जन्मलेला, जलमलेला, जल्मलेला

Brought into existence.

He was a child born of adultery.
born
३. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जिसे ख्याति या बहुत प्रसिद्धि मिली हो।

उदाहरण : लता मङ्गेशकर एक आख्यात गायिका हैं।

पर्यायवाची : अभिख्यात, अमुष्य, आख्यात, उजागर, ख्यात, ख्याति प्राप्त, जाना-माना, जानामाना, धाकड़, नामचीन, नामदार, नामवर, नामी, नामी गिरामी, नामी-गिरामी, नामीगिरामी, प्रख्यात, प्रतिख्यात, प्रतीत, प्रसिद्ध, प्रोथ, मशहूर, मुँह-पड़ा, मुँहपड़ा, लब्धनाम, वचस्य, वहित, विख्यात, शोहरतमंद, शोहरतमन्द, सुश्रुत

ज्याला कीर्ती लाभली आहे असा.

लता मंगेशकर एक प्रसिद्ध गायिका आहे.
ख्यात, ख्यातनाम, नाणावलेला, नामवंत, नामांकित, नावाजलेला, प्रख्यात, प्रसिद्ध, बडा, विख्यात, सुप्रसिद्ध, सुविख्यात

Widely known and esteemed.

A famous actor.
A celebrated musician.
A famed scientist.
An illustrious judge.
A notable historian.
A renowned painter.
celebrated, famed, famous, far-famed, illustrious, notable, noted, renowned
४. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो शिष्ट (भला व्यक्ति या सज्जन) न हो।

उदाहरण : तुम असभ्य व्यक्ति की तरह क्यों रहते हो?
वह लट्ठमार बोली बोलता है।

पर्यायवाची : अक्खड़, अभद्र, अभव्य, अशिष्ट, असंस्कृत, असभ्य, असाई, असाधु, आचारभ्रष्ट, आचारहीन, उजड्ड, उज्जट, उज्झड़, उठंगल, गँवार, गुस्ताख, गुस्ताख़, जंगली, बदतमीज, बदतमीज़, बेअदब, बेहूदा, भोंडा, रुक्ष, रूख, रूखा, लंठ, लट्ठमार, लठमार, शिष्टाचारहीन, शीलरहित, शीलहीन, संस्कारहीन

शिष्टाचाराविरुद्ध वागणारा.

असभ्य माणसासारखा वागू नकोस
अभद्र, अशिष्ट, असभ्य, ग्राम्य, वाईट

(of persons) lacking in refinement or grace.

bounderish, ill-bred, lowbred, rude, underbred, yokelish
५. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जिसमें दया न हो।

उदाहरण : कंस एक क्रूर व्यक्ति था, उसने वसुदेव और देवकी को कैदख़ाने में डाल दिया था।

पर्यायवाची : अघृण, अछोह, अछोही, अदय, अदयालु, अपकरुण, अमम, अस्निग्ध, इत्वर, उग्र, कठोर, करुणाविहीन, करुणाहीन, कसाई, क्रूर, ख़ूनख़्वार, ख़ूनखोर, खूँख़ार, खूँखार, खूंख़ार, खूंख़्वार, खूंखार, खूंख्वार, खूनखोर, खूनख्वार, दयारहित, दयाहीन, निखट्टर, निदारुण, निर्दय, निर्दयी, निष्ठुर, नृशंस, पत्थरदिल, पाषाणहृदय, बेरहम, संगदिल, सख़्त, सख्त

दयामाया नसलेला.

अजाण लोकांना जिवे मारण्याचे काम निर्दय व्यक्तीच करू शकते.
कठोर, क्रूर, निर्घृण, निर्घृणी, निर्दय, निर्दयी, निष्करुण, निष्ठुर, पाषाणहृदयी, हृदयशून्य, हृदयशूल्य

Without mercy or pity.

An act of ruthless ferocity.
A monster of remorseless cruelty.
pitiless, remorseless, ruthless, unpitying
६. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जिसका विभाग न किया जा सके या जो न बाँटा जा सके।

उदाहरण : शून्य एक अभाज्य संख्या है।

पर्यायवाची : अभाज्य, अभेदनीय, अविच्छेद्य, अविभाजनीय, अविभाज्य

ज्याचा विभाग केला जाऊ शकत नाही किंवा जो विभागता येत नाही असा.

शून्य ही अविभाज्य संख्या आहे.
अविभाजनीय, अविभाज्य

Impossible of undergoing division.

An indivisible union of states.
One nation indivisible.
indivisible
७. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जिसमें कोमलता, मधुरता, सरसता आदि के बदले कठोरता, कर्कशता, रुक्षता आदि बातें अधिक हों या जिसकी प्रकृति कोमल न हो।

उदाहरण : हमारे पिताजी बहुत कड़े मिज़ाज के हैं।

पर्यायवाची : अबंधुर, अबन्धुर, अमसृण, कठोर, कड़क, कड़ा, खर, सख़्त, सख्त

सौम्य नसलेला.

माझे वडील फार कडक स्वभावाचे आहे.
कडक

Incapable of compromise or flexibility.

rigid, strict
८. विशेषण / विवरणात्मक / अवस्थासूचक
    विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : लोक प्रचलित एवं मान्य।

उदाहरण : इस शब्द का रूढ़ अर्थ क्या है?

प्रचलित किंवा जनमान्य.

हा शब्द रूढ अर्थाने असा वापरला जातो.
रूढ
९. विशेषण / विवरणात्मक / अवस्थासूचक

अर्थ : जो प्रचलन में हो।

उदाहरण : यह रीति आज भी समाज में प्रचलित है।
पुलिस ने उनके पास से दस लाख के चलनसार नोट ज़ब्त किये।

पर्यायवाची : अनायत, अभ्युचित, चलता, चलनसार, चालू, जारी, प्रचलित

प्रचारात असलेले.

काही जुन्या रीती आजही समाजात प्रचलित आहेत
चालू, प्रचलित, रूढ

In the current fashion or style.

a la mode, in style, in vogue, latest, modish

रूढ़   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म

अर्थ : व्याकरण तथा भाषा-विज्ञान में वह शब्द जो यौगिक से भिन्न किसी और अर्थ में प्रयुक्त होता हो।

उदाहरण : पंकज शब्द कमल के लिए रूढ़ हो गया है।

चौपाल

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।