पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से चक्र शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

चक्र   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : गाड़ी अथवा कल आदि में लगा हुआ वह चक्र जिसके धुरी पर घूमने से गाड़ी या कल चलता है।

उदाहरण : इस गाड़ी का अगला पहिया खराब हो गया है।

पर्यायवाची : अरि, चक, चक्का, चाक, नभि, पहिया

गाडी, रथ इत्यादीकास गतिदायक वर्तुळाकार साधन.

अपघातात माझ्या गाडीचा चाक तुटला
चाक

A simple machine consisting of a circular frame with spokes (or a solid disc) that can rotate on a shaft or axle (as in vehicles or other machines).

wheel
२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : कील पर घूमने वाला वह चक्र जिस पर कुम्हार बर्तन बनाते हैं।

उदाहरण : कुम्हार ने बर्तन बनाने के लिए चाक को घुमाया।

पर्यायवाची : कुलाल चक्र, चाक

मडके इत्यादिकास आकार देण्याचे कुंभाराचे साधन.

कुंभार चाकावर पणत्या बनवत आहे
चक्र, चाक

A horizontal rotating wheel holding the clay being shaped by a potter.

The potter's wheel was invented in Asia Minor around 6500 BC.
potter's wheel
३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : कोई ऐसी गोल चीज़ जो प्रायः घूमती रहती हो या घूमते रहने के लिए बनाई गयी हो या दिखने में गाड़ी के पहिए की तरह हो।

उदाहरण : कुम्हार का चाक एक प्रकार का चक्र है।

पर्यायवाची : चक्कर, चक्का

नेहमी गोल फिरणारी वा तशी फिरावी म्हणून बनविलेली गोल वस्तू.

कुंभाराचे चाक हे एक प्रकारचे चक्र आहे.
चक्र

A simple machine consisting of a circular frame with spokes (or a solid disc) that can rotate on a shaft or axle (as in vehicles or other machines).

wheel
४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / काल्पनिक वस्तु

अर्थ : पौराणिक काल का एक अस्त्र जो छोटे पहिए के आकार का होता था।

उदाहरण : भगवान विष्णु के चक्र का नाम सुदर्शन है।

चाकासारखे एक आयुध.

विष्णूच्या चक्राचे नाव सुदर्शन असे आहे
चक्र

A weapon that is forcibly thrown or projected at a targets but is not self-propelled.

missile, projectile
५. संज्ञा / निर्जीव / घटना / प्राकृतिक घटना

अर्थ : जल के बहाव में वह स्थान जहाँ पानी की लहर एक केंद्र पर चक्कर खाती हुई घूमती है।

उदाहरण : वह नदी में नहाते समय भँवर में फँसकर डूब गया।

पर्यायवाची : अवरत, अवर्त, अवर्त्त, आवर्त, आवर्त्त, घुमरी, जलरंड, जलरण्ड, जलावर्त, भँवर, भँवरी, भंवर, भंवरी, विवर्त

मंडलाकार फिरणारे पाणी.

समुद्री भोवर्‍यात मोठी मोठी जहाजे बुडालीत.
आवर्त, भोवरा

A powerful circular current of water (usually the result of conflicting tides).

maelstrom, vortex, whirlpool
६. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : धातु का एक विशेष आकार का टुकड़ा जो प्रायः सैनिकों को अच्छा या वीरतापूर्ण काम करने पर पदक या तमगे के रूप में दिया जाता है।

उदाहरण : मेजर सतपाल सिंह को महावीर चक्र प्रदान किया गया।

धातुपासून बनवलेले एक प्रकारचे पदक जे सैनिकांची बहादुरी व धडाडी बघून त्यांना दिले जाते.

त्याला राष्ट्रपतीकडून परमवीर चक्र मिळाले आहे.
चक्र

An award for winning a championship or commemorating some other event.

decoration, laurel wreath, medal, medallion, palm, ribbon
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : संख्या के विचार से बंदूक से गोली चलाने की क्रिया।

उदाहरण : पुलिस ने चार चक्र गोलियाँ चलाई।

पर्यायवाची : चक्कर

बंदुकीतून ठराविक संख्येने गोळ्या झाडण्याची क्रिया.

पोलिसांनी गोळ्यांच्या चार फैरी झाडल्या.
फैर

A charge of ammunition for a single shot.

one shot, round, unit of ammunition
८. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु
    संज्ञा / निर्जीव / स्थान

अर्थ : वह क्षेत्र जो ऐसी रेखा से घिरा हो जिसका प्रत्येक बिंदु उस क्षेत्र के मध्य बिंदु से समान अंतर पर हो।

उदाहरण : वह अभ्यास पुस्तिका पर वृत्त बना रहा है।

पर्यायवाची : गोला, वृत्त, हलक़ा, हलका, हल्क़ा, हल्का

एका स्थिर बिंदूपासून ठरावीक अंतरावर फिरणार्‍या रेषेमुळे बनणारी आकृती.

वर्तुळाच्या मध्यबिंदूपासून वक्ररेषेपर्यंत काढलेल्या प्रत्येक रेषेची लांबी एकसारखी असते
गोल, वर्तुळ, वृत्त

Something approximating the shape of a circle.

The chairs were arranged in a circle.
circle
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : एक अपने आप में पूर्ण कार्यान्वयन जिसमें कुछ विशिष्ट घटनाएँ किसी क्रम से होती हैं और फिर उतने ही समय में जिसकी पुनरावृत्ति होती है।

उदाहरण : यह चित्र तितली का जीवन चक्र दर्शा रहा है।

असा कालावधी ज्यावेळेत काही विशिष्ट घटना क्रमाने होतात व पुनः तेवढ्याच कालावधीत त्याची पुनरावृत्ती होते.

हे चित्र फुलपाखरूच्या जीवनाचे चक्र दर्शवते.
चक्र

A single complete execution of a periodically repeated phenomenon.

A year constitutes a cycle of the seasons.
cycle, oscillation
१०. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : चुपचाप एक जगह बैठकर गुप्त या अदृश्य रूप से की जाने वाली कार्रवाई।

उदाहरण : यह सारा चक्र आपका ही चलाया हुआ है।

पर्यायवाची : चक्कर

शांतपणे एका ठिकाणी बसून गुप्त किंवा अदृश्य रुपाने केली जाणारी कारवाई.

हे सगळे चक्र तुम्हीच चालवलेले आहे.
चक्र
११. संज्ञा / निर्जीव / स्थान
    संज्ञा / समूह
    संज्ञा / समूहवाचक संज्ञा

अर्थ : योग के अनुसार शरीर में के सात पद्म या विशिष्ट स्थान जो आधुनिक विज्ञान के अनुसार कुछ विशिष्ट जीवन-रक्षिणी गिल्टियों के आस-पास पड़ते हैं।

उदाहरण : मूलाधार, स्वाधिष्ठान, मणिपुर, अनाहत, विशुद्ध, आज्ञा और सहस्रार ये योग के चक्र हैं।

पर्यायवाची : पद्माकर चक्र

योगमार्गात कल्पिलेले चक्र.

मूलाधार, स्वाधिष्ठान, मणिपुर, अनाहत, विशुद्ध, सहस्रार ही सहा चक्रे आहेत.
चक्र
१२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : * एक प्रकार का गोलाकार यांत्रिक उपकरण है जिसके द्वारा पोत को चलाया जाता है।

उदाहरण : व्हील से जलयान के पतवार को नियंत्रित करते हैं।

पर्यायवाची : चक्का, चाक, व्हील

A circular helm to control the rudder of a vessel.

wheel

चौपाल

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।