पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से आवर्त शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

आवर्त   संज्ञा, पुल्लिंग, तत्सम

व्युत्पत्ति : संस्कृतम् [ आ √वृत् (रहना) + घञ् ]

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : घूमने की क्रिया।

उदाहरण : पृथ्वी की अपनी घुरी पर घूर्णन के कारण ही दिन-रात होते हैं।

पर्यायवाची : आवर्तन, आवर्त्त, आवर्त्तन, घूमना, घूर्णन

फिरण्याची क्रिया.

पृथ्वीच्या परिवलनामुळे दिवस आणि रात्र होते.
परिवलन

The act of rotating as if on an axis.

The rotation of the dancer kept time with the music.
rotary motion, rotation
२. संज्ञा / निर्जीव / घटना / प्राकृतिक घटना

अर्थ : जल के बहाव में वह स्थान जहाँ पानी की लहर एक केंद्र पर चक्कर खाती हुई घूमती है।

उदाहरण : वह नदी में नहाते समय भँवर में फँसकर डूब गया।

पर्यायवाची : अवरत, अवर्त, अवर्त्त, आवर्त्त, घुमरी, चक्र, जलरंड, जलरण्ड, जलावर्त, भँवर, भँवरी, भंवर, भंवरी, विवर्त

मंडलाकार फिरणारे पाणी.

समुद्री भोवर्‍यात मोठी मोठी जहाजे बुडालीत.
आवर्त, भोवरा

A powerful circular current of water (usually the result of conflicting tides).

maelstrom, vortex, whirlpool
३. संज्ञा / निर्जीव / स्थान / भौतिक स्थान

अर्थ : वह लोक जिसमें हम प्राणी रहते हैं।

उदाहरण : संसार में जो भी पैदा हुआ है, उसे मरना है।

पर्यायवाची : अधिलोक, अमा, आलम, इहलोक, केश, जग, जगत, जमाना, जहाँ, जहां, जहान, ज़माना, जीव-लोक, जीवलोक, दीनदुनिया, दुखग्राम, दुनिया, दुनियाँ, नरलोक, नृलोक, पृथिवीलोक, पृथ्वी-लोक, पृथ्वीलोक, भव, भुवन, भू-लोक, भूलोक, मनुजलोक, मनुष्यलोक, मर्त्य, मर्त्य लोक, मर्त्य-लोक, मर्त्यलोक, मृत्यु-लोक, मृत्युलोक, लोक, वर्ल्ड, विश्व, संसार, संसृति, सृष्टि

जेथे जीवमात्र राहत असलेला तो लोक.

जन्मलेल्या जीवाला एक दिवस हे जग सोडून जावे लागते.
अरत्र, इहलोक, जग, दुनिया, भूलोक, मनुष्यलोक, मर्त्यलोक, मृत्युलोक, विश्व, संसार
४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु

अर्थ : ऐसा मेघ या बादल जिससे अधिक पानी बरसता है।

उदाहरण : इस वर्ष आवर्त का अभाव है।

पर्यायवाची : आवर्त्त

५. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : मेघों के चार प्रकार के राजाओं में से एक।

उदाहरण : आवर्त अत्यधिक वर्षा कराते हैं।

पर्यायवाची : आवर्त्त

चार प्रकारच्या मेघराजांपैकी एक.

आवर्त हे सर्वात जास्त पाऊस पाडतात.
आवर्त, आवर्त्त

A prince or king in India.

raja, rajah
६. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु

अर्थ : एक प्रकार का रत्न।

उदाहरण : ज्योतिषी ने उसे आवर्त्त जड़ी अँगूठी पहनने कहा है।

पर्यायवाची : अवरत, आवर्त्त, लाजबर्द

७. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / रासायनिक वस्तु

अर्थ : एक प्रकार का खनिज पदार्थ।

उदाहरण : सोनमक्खी का प्रयोग औषध के रूप में होता है।

पर्यायवाची : अवरत, अश्म, आपीत, आवर्त्त, चक्रनाम, तापीज, ताप्य, धातुमाक्षिक, महारस, माक्षिका धातु, सोनमक्खी, सोनामक्खी, सोनामाखी, स्वर्णमाक्षिक, स्वर्णोपधातु

A yellow copper ore (CuFeS2) made up of copper and iron sulfide.

chalcopyrite, copper pyrites
८. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / शारीरिक वस्तु
    संज्ञा / निर्जीव / स्थान
    संज्ञा / भाग

अर्थ : जंतुओं के शरीर के ऊपर का वह स्थान जहाँ के रोएँ या बाल एक केन्द्र पर विशेष प्रकार से घूमे हुए हों।

उदाहरण : भौंरियाँ शुभ और अशुभ का परिचायक होती हैं।

पर्यायवाची : अवरत, आवर्त्त, भँवरी, भंवरी, भौंरी, भ्रमरी

शरीरावरील केशांची मंडलाकार रचना.

त्याच्या पाठीवर दोन भोवरे आहेत.
भोवरा
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : गाय, भैंस आदि के शरीर का स्पर्श होते ही उनके शरीर पर निर्माण होने वाला वृत्ताकार स्फुरण।

उदाहरण : बैल के शरीर पर कंकड़ लगते ही भौंरी तैयार हो गई।

पर्यायवाची : अवरत, आवर्त्त, भँवरी, भंवरी, भौंरी, भ्रमरी

गाय, म्हैस इत्यादिकांच्या अंगाला स्पर्श झाला असता त्यांच्या त्वचेवर उत्पन्न होते ते वर्तुळाकार स्फुरण.

बैलाच्या अंगाला खडा लागताच भोवरा निर्माण झाला.
भोवरा

A periodically recurring phenomenon that alternately increases and decreases some quantity.

pulsation

चौपाल

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।