पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से अरिष्ट शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

अरिष्ट   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / संकल्पना

अर्थ : वह शगुन जो अशुभ का परिचायक हो।

उदाहरण : राम ने ज्यों ही लंका पर चढ़ाई की, लंका में अपशकुन होने लगे।

पर्यायवाची : अपयोग, अपशकुन, अपसगुन, अपसौन, अशकुन, अशुभ शकुन, अशुभ शगुन, असगुन

अनिष्ट घटनेचे सूचक.

कुत्र्याचे रडणे हे अपशकुन मानले जाते
अनिष्टसूचक, अपशकुन, अवलक्षण, कुलक्षण, दुश्चिन्ह
२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / रूप / द्रव

अर्थ : औषधियों आदि को पानी में उबालकर बनाया हुआ रस।

उदाहरण : वैद्यजी ने रोगी को प्रतिदिन तुलसी की पत्ती का काढ़ा पीने को कहा।

पर्यायवाची : अर्क, काढ़ा, क्वाथ, जोशाँदा

औषधी वनस्पती उकळून त्याचा अर्क ज्यात उतरला आहे असे पाणी.

खोकल्यावर तुळशीचा काढा गुणकारी असतो
काढा
३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक जंगली वृक्ष का फल जिसका उपयोग धोने आदि के लिए किया जाता है।

उदाहरण : रीठा से बाल धोने की कृत्रिम वस्तुएँ बनाई जाती हैं।

पर्यायवाची : अरिष्टक, अरिष्टिका, अरीठा, कत, निर्मली, फलिन, रीठा, रीठी, वेणीग

साबणासारखे कपडे धुण्याच्या कामी उपयोगी पडणारे एक फळ.

दागिने उजळण्यासाठी रिठा वापरतात.
रिंगणे, रिंगी, रिंगे, रिटा, रिठा
४. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / लता

अर्थ : एक बहुवर्षी,आरोही, औषधीय बेल जिसके पत्ते पान के पत्ते के समान होते हैं।

उदाहरण : गिलोय के पुष्प गुच्छों में और पीले रंग के होते हैं।

पर्यायवाची : अमरा, अमृतलता, अमृतलतिका, अमृतवल्लरी, अमृतसंभवा, अमृतसम्भवा, अमृता, इंदु-रेखा, इंदुरेखा, इन्दु-रेखा, इन्दुरेखा, कुंडलिनी, कुंडली, कुण्डलिनी, कुण्डली, गिलोय, गुडची, गुड़च, गुड़ची, गुड़ुच, गुड़ुची, गुडूची, गुरुच, गुरूच, गुर्च, छिन्ना, तंत्रिका, तन्त्रिका, पित्तघ्नी, मधुपर्णी, वत्सादनी, वरा, शशिलेखा, शुद्ध-वल्लिका, शुद्धवल्लिका, सोमवल्ली

बारीक फळांचे घोस येणारा, अत्यंत औषधी असा व ज्याचे सत्वसुद्धा काढले जाते असा एक औषधी वेल.

गुळवेलाचे सत्त्व शक्तिवर्धक असून अनेक रोगांवर उपयोगी आहे.
गरुडिवेल, गरूळवेल, गुळवेल

A plant with a weak stem that derives support from climbing, twining, or creeping along a surface.

vine
५. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : एक दैत्य जो कंस का सहयोगी था।

उदाहरण : वृषभासुर को कृष्ण ने मारा था।

पर्यायवाची : अरिष्टासुर, वृषभ, वृषभासुर

एक असुर.

कृष्णाने वृषभासुराचा वध केला.
वृषभासुर
६. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : एक दैत्य।

उदाहरण : अरिष्ट दैत्यराज बलि का पुत्र था।

एक दैत्य.

अरिष्टचा उल्लेख पुराणात आढळतो.
अरिष्ट
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / समय / अवधि

अर्थ : अनिष्टग्रहों का योग।

उदाहरण : फलित ज्योतिष के अनुसार अरिष्ट अनिष्टकर होता है।

पर्यायवाची : अरिष्ट योग

८. संज्ञा

अर्थ : अनिष्ट सूचक उत्पात।

उदाहरण : तूफान, भूकम्प जैसे अरिष्ट मानव विकास में बाधक हैं।

पर्यायवाची : अनिष्टकर, अनिष्टकारक

९. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : दवाओं को भिगाकर और धूप में खमीर उठा कर बनाया हुआ एक मद्य।

उदाहरण : अरिष्ट पौष्टिक तथा मादक होता है।

पर्यायवाची : अरिष्ट मद्य

१०. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक पौधे का कंद जो मसाले के काम में आता है।

उदाहरण : सीता सब्जी छौंकने के लिए मिर्च, लहसुन आदि काट रही है।

पर्यायवाची : उग्रगंध, उग्रगन्ध, कटुकंद, कटुकन्द, भूतघ्न, मुखदूषी, म्लेच्छकंद, म्लेच्छकन्द, यवनेष्ट, रसायनवर, लहसुन, शुद्धिकंद, शुद्धिकन्द

पाकळ्या असलेला कांदा.

आज वरणाला लसणाची फोडणी घाल.
लसूण

Aromatic bulb used as seasoning.

ail, garlic
११. संज्ञा / सजीव / वनस्पति

अर्थ : एक पौधा जिसकी जड़ मसाले के काम में आती है।

उदाहरण : उसने चटनी बनाने के लिए खेत में से हरा लहसुन उखाड़ा।

पर्यायवाची : कटुकंद, कटुकन्द, भूतघ्न, म्लेच्छकंद, म्लेच्छकन्द, यवनेष्ट, रसायनवर, लहसुन, शुद्धिकंद, शुद्धिकन्द

कांद्यासारखी वनस्पती, हिच्या मुळाचा कंद अन्नाची चव वाढवण्यासाठी वापरतात.

लसणीच्या पातीची चटणी करतात.
लसूण

Bulbous herb of southern Europe widely naturalized. Bulb breaks up into separate strong-flavored cloves.

allium sativum, garlic
१२. संज्ञा / निर्जीव / स्थान / भौतिक स्थान

अर्थ : वह घर जिसमें रहकर स्त्री बच्चा जनती है।

उदाहरण : प्रसूति गृह स्वच्छ होना चाहिए।

पर्यायवाची : जच्चाखाना, प्रसव गृह, प्रसूति गृह, प्रसूति भवन, सूतकागार, सूतकागृह, सूतिका-भवन, सूतिकागार, सूतिकागृह, सूतिकागेह, सोरी, सोवड़, सोहर, सौर, सौरी

ज्या ठिकाणी बाळंतपण होते ते रुग्णालय.

प्रसूतिगृह बांधले गेल्याने बाळंतपणातील स्त्रियांच्या मृत्यूचे प्रमाण कमी झाले
प्रसूतिगृह, सूतिकागृह

A hospital ward that provides care for women during pregnancy and childbirth and for newborn infants.

maternity ward
१३. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक प्रसिद्ध पेड़ जिसके सभी अंग कड़ुए होते हैं।

उदाहरण : नीम मानव के लिए बहुत ही उपयोगी है।
नीम की दातुन दाँतों को स्वच्छ और निरोगी बनाती है।

पर्यायवाची : कैटर्य, ज्येष्ठामलक, नलदंबु, नलदम्बु, नलिन, निंब, निधमन, निम्ब, नींब, नीम, नीम्ब, पीतसार, पूयारि, प्रभद्र, महातिक्त, यवनेष्ट, रक्तमंजर, वरत्वक, विशीर्णपर्ण, वेणीर, शीर्णदल, शीर्णपत्र, शुकप्रिया, सुमन

चवीला कडू आणि सर्वांग औषधी गुणधर्माचे असलेला एक वृक्ष.

वैद्यकात कडुलिंबाला रसायन असे म्हणतात.
कडुनिंब, कडुलिंब, निंब, निंबोणी, बाळंतनिंब, बाळनिंब, लिंब
१४. संज्ञा / अवस्था / मानसिक अवस्था

अर्थ : मन की वह अप्रिय और कष्ट देने वाली अवस्था या बात जिससे छुटकारा पाने की स्वाभाविक प्रवृत्ति होती है।

उदाहरण : दुख में ही प्रभु की याद आती है।
उनकी दुर्दशा देखकर बड़ी कोफ़्त होती है।

पर्यायवाची : अक, अघ, अनिर्वृत्ति, अलाय-बलाय, अलिया-बलिया, अवसन्नता, अवसन्नत्व, अवसेर, अशर्म, असुख, आदीनव, आपत्, आपद, आपद्, आफत, आफ़त, आभील, आर्त्तत, आर्त्ति, आस्तव, आस्रव, इजतिराब, इज़तिराब, इज़्तिराब, इज्तिराब, ईज़ा, ईजा, ईत, कष्ट, कसाला, कोफ़्त, कोफ्त, क्लेश, तकलीफ, तक़लीफ़, तसदीह, तस्दीह, ताम, दुःख, दुख, दुख-दर्द, दुहेक, दोच, दोचन, परेशानी, पीड़ा, बला, वृजिन

जिच्यापासून माणसाला आपली सुटका करून घ्यावीशी वाटते ती मानसिक वा शारीरिक अप्रिय अनुभूती.

मुलांचे संगोपन नीट व्हावे म्हणून तिला खूप दुःखे सोसावी लागली
कष्ट, खस्ता, तसदी, ताप, त्रास, दुःख, पीडा, विषाद

The state of being sad.

She tired of his perpetual sadness.
sadness, sorrow, sorrowfulness
१५. संज्ञा / अवस्था / शारीरिक अवस्था / जैविक अवस्था
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य

अर्थ : मथकर मक्खन निकाल लेने पर बचा हुआ दही का पानी।

उदाहरण : श्याम प्रतिदिन सुबह एक गिलास मट्ठा पीता है।

पर्यायवाची : छाछ, तक्र, पादजल, प्राग्राट, मट्ठा, मठा, मलिन, महा, माठा

दही घुसळून लोणी काढून घेतल्यावर राहिलेला द्रव पदार्थ.

आमच्याकडे जेवणात रोज ताक असते
तक्र, ताक

Residue from making butter from sour raw milk. Or pasteurized milk curdled by adding a culture.

buttermilk
१६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुण

अर्थ : वह जिससे किसी का कल्याण, मंगल या हित न हो।

उदाहरण : आप ही इस अमंगल को रोकने का कोई उपाय बताइए।

पर्यायवाची : अकल्याण, अकुशल, अनय, अनहित, अनिष्ट, अनै, अमंगल, अमङ्गल, अशंभु, अशम्भु, अशिव, अशुभ, अश्मंत, अश्मन्त, अश्रुयस, अहित

ज्यामुळे एखाद्याचे वाईट होईल अशी गोष्ट.

कुणाचेही अकल्याण चिंतू नये
अकल्याण, अनहित, अनिष्ट, अमंगल, अशुभ, अहित
१७. संज्ञा / जातिवाचक संज्ञा
    संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक जंगली वृक्ष जिसके फल बाल, कपड़े आदि धोने के काम आते हैं।

उदाहरण : उसके बगीचे में रीठा भी है।

पर्यायवाची : अरिष्टक, अरिष्टिका, अरीठा, कत, निर्मली, फलिन, रीठा, रीठी, वेणीग

साबणासारखे कपडे धुण्याच्या कामी पडणारे एका फळाचे झाड.

तिच्या दारात रिठा आहे.
रिंगण, रिठा, रीठा, रीठी

A tree of the genus Sapindus whose fruit is rich in saponin.

soapberry, soapberry tree
१८. संज्ञा / अवस्था

अर्थ : किसी अनिष्ट घटना से उत्पन्न होने वाली ऐसी स्थिति जिसमें बड़ी हानि हो सकती हो।

उदाहरण : संकट में दिमाग काम करना बंद कर देता है।

पर्यायवाची : अयोग, अलफ, अलहन, आँध, आपत्, आपत्ति, आपद, आपदा, आपद्, आफत, आफ़त, आवली, आसेब, कयामत, करवर, कहर, गजब, गज़ब, गर्दिश, ग़ज़ब, बला, मुजायका, मुसीबत, विपत्ति, विपदा, विषम, शामत, संकट, संकीर्ण

प्रतिकूल परिस्थितीमुळे निर्माण होणारा कठीण प्रसंग.

आईने संकट टळावे म्हणून देवाला साकडे घातले.
अरिष्ट, आपदा, आफत, इडापिडा, इडापीडा, उत्पात, बला, विघ्न, विपत्ती, विपदा, संकट

An unstable situation of extreme danger or difficulty.

They went bankrupt during the economic crisis.
crisis
१९. संज्ञा / जातिवाचक संज्ञा
    संज्ञा / सजीव / जन्तु / पक्षी

अर्थ : एक काला पक्षी जो कर्कश स्वर में बोलता है।

उदाहरण : कौआ पेड़ की डाल पर बैठकर काँव-काँव कर रहा है।

पर्यायवाची : अलि, आत्मघोष, करार, करारा, काक, काग, कागा, कौआ, कौवा, चिरंजीव, दिवाटन, द्विक, धूलिजंघ, धूलिजङ्घ, नगरीवक, प्रातर्भोक्ता, महालोभ, महालोल, लघुपाती, वृक, शक्रज, शक्रजात

काळ्या रंगाचा, लांबट व बळकट चोचीचा , मासे, कीडे खाणारा,कावकाव असा कर्कश शब्द करणारा एक पक्षी.

कावळा आपले घरटे नेहमी उंच झाडावर बांधतो
काऊ, काक, कावळा

Black birds having a raucous call.

crow
२०. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : कश्यप ऋषि का पुत्र।

उदाहरण : अरिष्टनेमी का जन्म विनिता के गर्भ से हुआ था।

पर्यायवाची : अरिष्ट ऋषि, अरिष्टनेमी

कश्यप ऋषीचा पुत्र.

अरिष्टनेमीचा जन्म विनिताच्या पोटी झाला होता.
अरिष्ट, अरिष्ट ऋषी, अरिष्टनेमी

An imaginary being of myth or fable.

mythical being

अरिष्ट   विशेषण

१. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जो शुभ न हो।

उदाहरण : बिल्ली के द्वारा रास्ता काटा जाना अशुभ माना जाता है।

पर्यायवाची : अक्षेम, अमंगल, अमङ्गल, अमांगलिक, अमाङ्गलिक, अशुभ, दग्ध, मनहूस

शुभ नाही असा.

या योगामूळे कुंडलीतील इतर अशुभ योगांचा नाश होतो.
अमंगळ, अशुभ

Marked by or promising bad fortune.

Their business venture was doomed from the start.
An ill-fated business venture.
An ill-starred romance.
The unlucky prisoner was again put in irons.
doomed, ill-fated, ill-omened, ill-starred, unlucky
२. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

चौपाल

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।