पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से संज्ञा शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

संज्ञा   संज्ञा

१. संज्ञा
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म

अर्थ : व्याकरण में वह विकारी शब्द जो किसी वास्तविक या कल्पित वस्तु का बोधक होता है।

उदाहरण : वह संज्ञा के बारे में अध्ययन कर रहा है।

पर्यायवाची : नाम वाले शब्द

पदार्थाचे नाव.

नामाचे सामान्य, विशेष आणि भाववाचक असे तीन प्रकार आहेत
नाम
२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुणधर्म

अर्थ : वह शब्द जिससे किसी वस्तु, व्यक्ति आदि का बोध हो या वह पुकारा जाए।

उदाहरण : हमारे प्राचार्य जी का नाम श्री पुष्पक भट्टाचार्य है।

पर्यायवाची : आह्वय, इस्म, जोग, नाम, योग

एखाद्या वस्तू किंवा व्यक्तीला ओळखण्यासाठी दिला गेलेला एक विशिष्ट शब्द.

माझ्या भावाचे नाव तुषार आहे
नाव

A language unit by which a person or thing is known.

His name really is George Washington.
Those are two names for the same thing.
name
३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / ज्ञान

अर्थ : बोध करने की वृत्ति या शक्ति जिसके द्वारा जीवों को अपनी आवश्यकताओं और स्थितियों के अनुसार अनेक प्रकार की अनुभूतियाँ होती हैं।

उदाहरण : चेतना ही जीवन का लक्षण है।
मृतक का शरीर संज्ञा शून्य होता है।

पर्यायवाची : अंगानुभूति, चेतन शक्ति, चेतन-शक्ति, चेतना, चैतन्य, ज्ञान, सुध, सुधि, होश

बोध करण्याची वृत्ती किंवा शक्ती.

चेतना हेच जीवनाचे लक्षण आहे.
चेतना

An alert cognitive state in which you are aware of yourself and your situation.

He lost consciousness.
consciousness
४. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : सोचने समझने और निश्चय करने की वृत्ति या मानसिक शक्ति।

उदाहरण : औरों की बुद्धि से राजा बनने की अपेक्षा अपनी बुद्धि से फ़कीर बनना ज़्यादा अच्छा है।

पर्यायवाची : अकल, अक़ल, अक़्ल, अक्ल, अभिबुद्धि, आत्मसमुद्भवा, आत्मोद्भवा, इड़ा, जहन, ज़हन, ज़िहन, ज़ेहन, जिहन, जेहन, दिमाग, दिमाग़, धी, धी शक्ति, प्रज्ञा, प्रतिभान, प्राज्ञता, प्राज्ञत्व, बुद्धि, बूझ, मति, मनीषा, मनीषिका, मस्तिष्क, मेधा, विवेक, समझ

पदार्थाच्या स्वरूपाचे ज्ञान, एखाद्या गोष्टीचे आकलन व सारासार विचार करणारी शक्ती.

बुद्धी नसलेला माणूस निव्वळ पशूच होय.
डॉ . मेंगेलची निष्ठा आणि बुद्धीमत्तायाबद्दल त्याला अतिशय आदर होता
अक्कल, उमज, बुद्धी, बुद्धीमत्ता, मती

Knowledge and intellectual ability.

He reads to improve his mind.
He has a keen intellect.
intellect, mind
५. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : चेतन अवस्था में इंद्रियों आदि के द्वारा जीवों को होने वाली बाहरी वस्तुओं और विषयों की पूर्ण जानकारी या बोध।

उदाहरण : हर एक की बोध क्षमता अलग-अलग होती है।

पर्यायवाची : अवगति, अवगम, अवबोध, अवभास, ज्ञान, बोध, बोधि, भान, संज्ञान

वस्तु, विषय इत्यादींच्या स्वरूपाची मनाला होणारी जाणीव.

कन्याकुमारी येथे आत्मचिंतन करत असताना स्वामी विवेकानंदांना आत्मबोध झाला.
आत्मबोध, आत्मानुभूती, बोध

Clear or deep perception of a situation.

insight, penetration
६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / बोध

अर्थ : ऐसा मानसिक व्यापार जिसकी बाहरी प्रतिक्रिया तो नहीं होती फिर भी जिससे सुख-दुख का अनुभव होता है।

उदाहरण : बेसुध शरीर अनुभूति से शून्य होता है।

पर्यायवाची : अनुभव, अनुभूति, अहसास, एहसास, संवेदना

मूल्ययुक्त, सकारात्मक आणि अनुभव घेणार्‍या व्यक्तीचे ज्यावर नियंत्रण नाही असा अनुभव.

सत्याची अनुभूती यावी लागते.
अनुभूती

An unelaborated elementary awareness of stimulation.

A sensation of touch.
aesthesis, esthesis, sensation, sense datum, sense experience, sense impression
७. संज्ञा / सजीव / जन्तु / पौराणिक जीव

अर्थ : सूर्य की एक पत्नी।

उदाहरण : एक कथा के अनुसार वैवस्वत मनु और यम संज्ञा के पुत्र थे।

पर्यायवाची : अरुणप्रिया, त्वाष्ट्री, शरायु

सूर्याची बायको.

पुराणात संज्ञेविषयी माहिती मिळते.
संज्ञा

An imaginary being of myth or fable.

mythical being

चौपाल

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।