पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से प्रयोग शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

प्रयोग   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : कोई कार्य, बात आदि शुरू होने या करने की क्रिया।

उदाहरण : नए कार्य के आरंभ में दीप जलाया जाता है।

पर्यायवाची : अभ्युदय, आग़ाज़, आगाज, आगाज़, आरंभ, आरम्भ, इब्तदा, इब्तिदा, इब्तेदा, प्रवर्तन, प्रारंभ, प्रारम्भ, बिस्मिल्लाह, शुरुआत, शुरुवात, शुरू, श्रीगणेश

एखादे कार्य वा गोष्ट सुरू होण्याची क्रिया.

सतराव्या शतकात इंग्लंडमध्ये औद्योगिक विकासाची सुरवात झाली.
आरंभ, ओनामा, नांदी, प्रारंभ, मुहूर्त, श्रीगणेशा, सुरवात, सुरुवात

The beginning of anything.

It was off to a good start.
start

२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : जन-साधारण के हित के लिए विधान बतलाने वाले धार्मिक ग्रंथ।

उदाहरण : मेरी माँ खाली समय में शास्त्रों का अध्ययन करती है।

पर्यायवाची : धर्मशास्त्र, शास्त्र

सर्वसामान्यांच्या हितासाठी वा कल्याणासाठी असलेले धार्मिक ग्रंथ.

माझी आई रिकाम्या वेळेत शास्त्रांचा अभ्यास करते.
ग्रंथ, प्रबंध, शास्त्र

Any writing that is regarded as sacred by a religious group.

sacred scripture, scripture
३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / ज्ञान
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : किसी विषय को स्पष्ट रूप से बतलाने या सिद्ध करने के लिए किसी जाने हुए अन्य विषय का उल्लेख।

उदाहरण : उदाहरण देकर समझाने से बातें जल्दी समझ में आ जाती हैं।

पर्यायवाची : उदाहरण, दृष्टांत, नमूना, प्रतिमान, मिसाल, हवाला

भाषण वा लेखनात एखादी गोष्ट स्पष्ट करून सांगण्यासाठी वापरलेली त्या गोष्टीसारखीच दुसरी परिचित गोष्ट.

मुद्दा स्पष्ट करण्यासाठी शिक्षकांनी जुन्या कालातील दाखला दिला
उदाहरण, दाखला, दृष्टांत

Showing by example.

exemplification, illustration
४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : वह ग्रंथ या पुस्तक जिसमें किसी धर्म की शिक्षा हो या धर्म संबंधी ग्रंथ।

उदाहरण : सभी धर्म ग्रंथ ईश्वर की महत्ता को प्रतिपादित करते हैं।

पर्यायवाची : धर्म ग्रंथ, धर्म-ग्रंथ, धर्मग्रंथ, धर्मग्रन्थ, धार्मिक ग्रंथ, धार्मिक-ग्रंथ

ज्यात एखाद्या धर्माचे सिद्धांत, त्याची माहिती इत्यादी दिली आहे ते पुस्तक.

श्री गुरुग्रंथसाहिब या शिखांच्या ग्रंथात नामदेवांची एकसष्ट पदे समाविष्ट झाली.
धर्मग्रंथ

Any writing that is regarded as sacred by a religious group.

sacred scripture, scripture
५. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : किसी वस्तु को आवेग के साथ उछालने या फेंकने की क्रिया।

उदाहरण : भारत के श्री हरिकोटा से कृत्रिम उपग्रहों का प्रक्षेपण किया जाता है।

पर्यायवाची : प्रक्षेपण, विक्षेप, विक्षेपण

एखाद्या वस्तूला वेगाने वर फेकण्याची क्रिया.

भारतात कृत्रिम उपग्रहांचे प्रक्षेपण श्रीहरीकोटा येथून केले जाते.
प्रक्षेपण, विक्षेप

The act of propelling with force.

launch, launching
६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : कोई बात जानने या समझने के लिए, अथवा परीक्षा, जाँच आदि के रूप में होनेवाली क्रिया अथवा उसका साधन।

उदाहरण : हम प्रयोग करने के लिए प्रयोगशाला में गए।

पर्यायवाची : एक्सपेरिमेंट

एखाद्या गोष्टीच्या परिणामांचा पडताळा घेण्यासाठी, तिचा खरेखोटेपणा पारखण्यासाठी केला जाणारा वापर वा कृती.

विज्ञानात प्रयोग करून पाहणे ह्या गोष्टीला खूप महत्त्व आहे
प्रयोग

The act of conducting a controlled test or investigation.

experiment, experimentation
७. संज्ञा / भाग

अर्थ : (व्याकरण) क्रिया में कर्ता, कर्म और भाव के अनुसार वाक्य-रचना का प्रकार।

उदाहरण : राम आम खाता है, इस वाक्य का प्रयोग कर्तृ है।

क्रियापदात कर्ता, कर्म आणि भाव यांच्या अनुरोधाने विकार होऊन वाक्यरचनेचा होणारा प्रकार.

राम आंबा खातो ह्या वाक्याचा प्रयोग कर्तरी आहे.
प्रयोग

A category of things distinguished by some common characteristic or quality.

Sculpture is a form of art.
What kinds of desserts are there?.
form, kind, sort, variety
८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : प्राचीन भारतीय राजनीति में साम, दाम, दंड और भेद की नीति का किया जानेवाला उपयोग या व्यवहार।

उदाहरण : सत्ता पर बने रहने के लिए प्रयोग आवश्यक समझा जाता है।

नाटकाचे प्रत्येक सादरीकरण.

नटसम्राटचा कालचा प्रयोग चांगलाच रंगला.
खेळ, प्रयोग
९. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : तंत्रशास्त्र के अनुसार वह पूजा-पाठ जो किसी विशिष्ट उद्देश्य की सिद्धि के लिए नियमित रूप से कुछ समय तक विधिपूर्वक किया जाता है।

उदाहरण : मारण, मोहन, उच्चाटन आदि बारह तांत्रिक प्रयोग हैं।

पर्यायवाची : तांत्रिक उपचार, तांत्रिक प्रयोग

१०. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त

अर्थ : यज्ञादि कर्मों के अनुष्ठान का बोध करनेवाली विधि।

उदाहरण : प्रयोग सही होने पर वांछित परिणाम मिलते हैं।

११. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु

अर्थ : वह वस्तु जो किसी समारोह में या किसी से मिलने पर उसको भेंट स्वरूप दी जाती है।

उदाहरण : जन्मदिन पर उसको ढेर सारे उपहार मिले।

पर्यायवाची : अँकोर, अंकोर, अकोर, अरघ, अर्घ, उपहार, गिफ्ट, तोहफ़ा, तोहफा, नजर, नजराना, नज़र, नज़राना, पेशकश, प्रदेय, फल फूल, फल-फूल, भेंट, सौगात

श्रेष्ठास वा इष्टमित्रांस द्यावयाची वस्तू.

माझ्या वाढदिवसाला मित्राने मला भेट म्हणून एक पुस्तक दिले
उपहार, नजराणा, भेट

Something acquired without compensation.

gift
१२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : जादू के जोर से किया जाने वाला ऐसा आश्चर्यजनक काम जिसे लोग अलौकिक समझें।

उदाहरण : चन्द्रकांता की कहानी तिलिस्म से भरी पड़ी है।

पर्यायवाची : अफसूँ, अफसून, अफ़सूँ, अफ़सून, इंद्र-जाल, इंद्रजाल, इन्द्र-जाल, इन्द्रजाल, चमत्कार, जादू, तिलस्म, तिलिस्म, भोज विद्या, माया जाल

असे आश्चर्यजनक काम ज्याला लोक अलौकिक मानतात.

चंद्रकांताची गोष्ट चमक्तकारांनी भरलेली आहे.
अद्भुत चमत्कार, इंद्रजाल, चमत्कार, जादू

Any amazing or wonderful occurrence.

miracle
१३. संज्ञा / प्रक्रिया / भौतिक प्रक्रिया

अर्थ : रोग दूर करने की युक्ति या प्रक्रिया।

उदाहरण : गाँव के रोगियों को चिकित्सा के लिए शहर जाना पड़ता है।
इस रोग का प्रतिकार क्या होगा।

पर्यायवाची : इलाज, उपचर्या, उपचार, चिकित्सा, ट्रीटमंट, ट्रीटमेंट, ट्रीटमेन्ट, थेरपी, थेरेपी, दरमान, दवा-दारू, प्रतिकार, मुआलिजा, रोगोपचार

रोग बरा करण्यासाठी केली जाणारी कृती किंवा प्रक्रिया.

या रोगावर आता उपचार उपलब्ध आहे
इलाज, उपचार, उपाय, औषधपाणी, चिकित्सा
१४. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : वह कार्य या प्रयत्न जिससे अभीष्ट तक पहुँचा जाए।

उदाहरण : कोई ऐसा उपाय बताइए जिससे यह काम आसानी से हो जाए।

पर्यायवाची : अनुबंध, अनुबन्ध, इलाज, उपाय, कदम, क़दम, जरिआ, जरिया, जरी, जरीया, ज़रिआ, ज़रिया, ज़रीआ, ज़रीया, जुगत, जोग, ढब, तदबीर, तरकीब, तरीकत, तरीक़त, तरीक़ा, तरीका, नुसख़ा, नुसखा, नुस्ख़ा, नुस्खा, फंडा, फण्डा, मसविदा, मार्ग, युक्ति, योग, रास्ता, राह, विधि, सबील, साधन

१५. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : किसी वस्तु या बात को उपयोग में लाए जाने की क्रिया या भाव।

उदाहरण : यहाँ नशीले पदार्थों का प्रयोग वर्जित है।

पर्यायवाची : अमल, आचरण, इस्तमाल, इस्तेमाल, उपयोग, उपयोजन, काम, कार्य, जोग, प्रयोजन, ब्योहार, यूज, यूज़, यूस, योग, योजना, विनियोग, विनियोजन, व्यवहार

एखादी गोष्ट करण्याची क्रिया किंवा भाव.

आपला नियम आधी स्वतःच आचरणात आणावा.
आचरण, व्यवहार

The act of using.

He warned against the use of narcotic drugs.
Skilled in the utilization of computers.
employment, exercise, usage, use, utilisation, utilization
१६. संज्ञा / अवस्था

अर्थ : किसी कार्य के अंत में उसके फलस्वरूप होनेवाला कार्य या कोई बात।

उदाहरण : उसके काम का नतीजा बहुत ही बुरा निकला।

पर्यायवाची : अंजाम, अंत, अनुबंध, अनुबन्ध, अनुसार, अन्जाम, अन्त, जोग, ताबीर, नतीजा, परिणति, परिणाम, प्रतिफल, फल, योग, रिजल्ट, विपाक, व्युष्टि, हश्र

Something that results.

He listened for the results on the radio.
final result, outcome, result, resultant, termination
१७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : दूसरे व्यक्तियों के भाषण, चेष्टा आदि का कुछ काल के लिए अनुकरण करने की क्रिया, जैसा नाटकों आदि में होता है।

उदाहरण : इस नाटक में राम का अभिनय बहुत प्रशंसनीय रहा।

पर्यायवाची : अभिनय, अभिनीति

नाटकातील पात्राची भूमिका शब्द,हावभाव,वेशभूषा आणि रंगभूषा यांच्या साहाय्याने साकार करणे.

या नाटकातील रामचा अभिनय वाखाणण्याजोगा आहे
अभिनय

The performance of a part or role in a drama.

acting, performing, playacting, playing
१८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य

अर्थ : काम में आने या लगने की क्रिया।

उदाहरण : हमारे देश में चावल की खपत ज़्यादा होती है।

पर्यायवाची : इस्तमाल, इस्तेमाल, उठान, उठाव, उपभोग, उपयोग, खपत, खरच, खरचा, खर्च, खर्चा, ख़रच, ख़रचा, ख़र्च, ख़र्चा, दोहन

उपयोगात येण्याची किंवा आणण्याची क्रिया.

आपल्या देशात तांदळाचा वापर जास्त होतो.
उपयोग, वापर

The act of consuming something.

consumption, expenditure, using up
१९. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : वह साधन जिससे कोई किसी कार्य को करता है।

उदाहरण : कुल्हाड़ी एक सामान्य औजार है।

पर्यायवाची : आलत, उपकरण, औंजार, औज़ार, औजार, करण, साधन, हथियार

ज्याच्याद्वारे वा ज्याच्या साहाय्याने एखादे काम सिद्ध होते ते.

लाकडे फोडण्यासाठी कुर्‍हाड हे उपकरण वापरतात
अवजार, उपकरण, साधन

A device that requires skill for proper use.

instrument
२०. संज्ञा / सजीव / जन्तु / स्तनपायी

अर्थ : सींगरहित एक चौपाया जो गाड़ी खींचने और सवारी के काम में आता है।

उदाहरण : राणा प्रताप के घोड़े का नाम चेतक था।

पर्यायवाची : अमृतसहोदर, अरघ, अर्घ, अर्वण, अलल्लाँ, अलल्लां, अश्व, केशरी, केशी, केसरी, केहरी, घोट, घोटक, घोड़ा, तारखी, तार्क्ष्य, तुरंग, तुरंगम, तुरग, परुद्वार, पेलि, पेली, मराल, माषाश, ययी, ययु, युयु, रैवंता, वातप्रमी, वृषण, वृषल, शालिहोत्र, शिखी, श्रीपुत्र, हय, हयंद, होबार

ओझे वाहणे, गाडी ओढणे किंवा बसण्यासाठी उपयोगात आणला जाणारा, शींग नसलेला एक चतुष्पाद प्राणी.

प्राचीन काळापासून अरबस्थानातले घोडे प्रसिद्ध आहेत.
अश्व, घोडा, तुरंग, तुरंगम, तुरग, वारू, हय

Solid-hoofed herbivorous quadruped domesticated since prehistoric times.

equus caballus, horse
२१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / पेशा

अर्थ : रुपए के लेन-देन का व्यवसाय।

उदाहरण : रामदीन का परिवार कई पीढ़ियों से महाजनी करता आ रहा है।

पर्यायवाची : कुसीद, कुसीदपथ, कोठीवाली, महाजनी, साहूकारी

सावकाराचा धंदा.

त्याची सावकारकी हल्ली चांगली चालत नाही.
सावकारकी, सावकारी

Engaging in the business of keeping money for savings and checking accounts or for exchange or for issuing loans and credit etc..

banking
२२. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : अनुमान के पाँचों अवयवों का उच्चारण।

उदाहरण : वह प्रयोग का अभ्यास कर रहा है।

चौपाल

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।