पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से दिव्य शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

दिव्य   विशेषण

१. विशेषण / संबंधसूचक

अर्थ : स्वर्ग का या स्वर्ग से संबंध रखनेवाला।

उदाहरण : साधना करने से स्वर्गीय सुख मिलता है।

पर्यायवाची : आसमानी, आस्मानी, दिवक्ष, बहिश्ती, बिहिश्ती, वैकुंठीय, सुरधामी, स्वर्गिक, स्वर्गी, स्वर्गीय

स्वर्गाशी संबंधित.

साधना केल्याने स्वर्गीय सुख मिळते.
स्वर्गीय, स्वर्ग्य

Of or belonging to heaven or god.

heavenly
२. विशेषण / संबंधसूचक

अर्थ : परलोक से संबंध रखने वाला।

उदाहरण : महात्माजी पारलौकिक बातें बता रहे हैं।

पर्यायवाची : अलौकिक, आधिदैविक, आमुष्मिक, परलोकीय, परलौकिक, पारलौकिक, लोकातीत, लोकोत्तर, सांपरायिक, साम्परायिक

परलोकाशी संबंधित.

या पुस्तकात पारलौकिक गोष्टींविषयी विवेचन केलेले आहे
पारलौकिक

Relating to or inhabiting a divine heaven.

Celestial beings.
Heavenly hosts.
celestial, heavenly
३. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक
४. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : बहुत ही बढ़िया या अच्छा।

उदाहरण : उसने दिव्य वस्त्र धारण किया।

अतिशय सुंदर.

एक दिवस मानस सरोवराच्या बर्फमय प्रदेशात फिरता फिरता मला एक अद्भुत दिव्य स्थान दृष्टीस पडले.
दिव्य
५. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जिसकी शक्ल-सूरत अच्छी हो।

उदाहरण : उसका लड़का बहुत सुंदर है।

पर्यायवाची : अनवद्यांग, अभिजात, अभिरूप, अभिरूपक, कमनीय, ख़ूबसूरत, खूबसूरत, चारु, चारू, छबीला, पाक़ीज़ा, पाकीजा, मनहर, मनोज्ञ, मनोहर, मलूक, रुचिर, रूपमय, रूपमान, रूपवंत, रूपवन्त, रूपवान, रूपस्थ, ललित, लावण्यमय, वसीम, सरस, सलोना, साधुजात, सुंदर, सुघड़, सुघर, सुडौल, सुदेश, सुन्दर, सोहन

दिसाण्यात चांगला असलेला.

रामची बायको खूप सुंदर आहे
देखणा, रूपवान, सुंदर, सुरेख

Pleasing in appearance especially by reason of conformity to ideals of form and proportion.

A fine-looking woman.
A good-looking man.
Better-looking than her sister.
Very pretty but not so extraordinarily handsome.
Our southern women are well-favored.
better-looking, fine-looking, good-looking, handsome, well-favored, well-favoured
६. विशेषण / विवरणात्मक / गुणसूचक

अर्थ : जिसमें चमक हो या चमकीले रंग वाला।

उदाहरण : विवाह के अवसर पर रमेश चमकीले वस्त्र पहने हुए था।

पर्यायवाची : आबदार, आभास्वर, उजागर, चकाचक, चम चम, चमकता, चमकता-दमकता, चमकदार, चमकीला, चमचम, चमचमाता, चमाचम, चिलकता, चिलचिलाता, झकाझक, झमझम, झमाझम, द्युतिमत्, पानीदार, मनकरा, शुक्र

चकाकी असलेला.

चमकदार कपड्यांपेक्षा मला साधे कपडे आवडतात
चमकदार, झगझग, झगमगीत

दिव्य   संज्ञा

१. संज्ञा / सजीव / जन्तु / स्तनपायी

अर्थ : एक पालतू पशु जो विशेषकर मांस के लिए पाला जाता है।

उदाहरण : उसने बाजार से सूअर का मांस खरीदा।
आज-कल सूअर पालन को व्यवसाय के रूप में देखा जा रहा है।

पर्यायवाची : कवल, चक्रमुख, दीर्घरद, निघृष्व, पंकक्रीड़, पृथुस्कंध, पृथुस्कन्ध, बराह, बहुध्वज, बाराह, मार्तंड, मार्तण्ड, रेवट, वक्त्रदंष्ट्र, वक्रदंष्ट्र, वज्रदंत, वज्रदन्त, वज्ररद, वराह, वाराह, शूकर, सुअर, सूअर, सूकर

घाणीच्या जागी राहणारा एक प्राणिविशेष.

डुक्कर पाळणे हा एक फायदेशीर जोडधंदा आहे.
डुकर, डुक्कर, वराह, सूकर

Domestic swine.

grunter, hog, pig, squealer, sus scrofa
२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक झाड़ की कली जिसे सुखाकर मसाले और दवा के काम में लाते हैं।

उदाहरण : लौंग के तेल का उपयोग दाँत दर्द में किया जाता है।

पर्यायवाची : अमरकुसुम, चंदकपुष्प, चन्दकपुष्प, तीक्ष्णपुष्प, तोयधिप्रिय, त्रिदशपुत्र, त्रिदशपुष्प, पद्मगुणा, पद्मा, पद्मालया, बटुक, मादन, रुचिर, रुचिरा, लवंग, लोंग, लौंग, वटुक, वराल, वरालक, श्रीपुष्प, श्रीप्रसून, श्रीसंज्ञ, सुपुष्प

लवंग नावाच्या झाडाच्या वाळविलेल्या कळ्या ज्यांच्या उपयोग मसाल्यांत व सुगंधी पदार्थांत तसेच तेल काढण्यासाठी होतो.

लवंगाचे तेल दातासाठी चांगले औषध आहे.
लवंग

Aromatic flower bud of a clove tree. Yields a spice.

clove
३. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक काँटेदार पेड़ जिसका गोंद सुगंध के लिए जलाया जाता है।

उदाहरण : गुग्गुल का गोंद बहुत ही उपयोगी होता है।

पर्यायवाची : गुग्गुल, गूगल, गूगुल, देवेष्ट, दैत्यमेदज, नकतंचर, नक्तञ्चर, पलंकष, पलंकषा, पलंकषी, पाठीन, भवाभीष्ट, मुकल, वंशपीत, वेष्टन

एक प्रकारचे काटेरी झाड ज्याच्या चिकाचा धूप करतात..

गुग्गुळाचा गोंद खूप उपयोगी असतो.
गुगुळ, गुगूळ, गुग्गुळ

A tall perennial woody plant having a main trunk and branches forming a distinct elevated crown. Includes both gymnosperms and angiosperms.

tree
४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक काँटेदार पेड़ से प्राप्त गोंद जो सुगंध के लिए जलाया जाता है।

उदाहरण : उसने दुकान से गुग्गुल और लोहबान खरीदा।

पर्यायवाची : गुग्गुल, गूगल, गूगुल, देवेष्ट, दैत्यमेदज, नकतंचर, नक्तञ्चर, पलंकष, पलंकषा, पलंकषी, पुर, भवाभीष्ट, मुकल, वंशपीत, वेष्टन, श्रीवास, श्रीवासक

गुग्गुळाच्या झाडाचा गोंद.

गुग्गुळ हा सुगंधी असतो व ह्याला धुपासारखे वापरतात.
गुग्गुळ

An aromatic gum resin obtained from various Arabian or East African trees. Formerly valued for worship and for embalming and fumigation.

frankincense, gum olibanum, olibanum, thus
५. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / लता

अर्थ : एक झाड़दार बेल।

उदाहरण : सतावर की जड़ें और बीज औषध बनाने के काम में आते हैं।

पर्यायवाची : अमरकंटिका, अमरकण्टिका, आत्मशल्या, आमोदा, ऋष्यप्रोक्ता, एस्पेरेगस रेसिमोसस, केशिका, तैलवल्ली, दरकंठिका, दरकण्ठिका, दिव्या, द्वीपशत्रु, द्वीपिका, नारायणी, पीलुमूल, पीवरी, मधुरा, मला, महाशीता, रंगी, रङ्गी, वरा, वातारि, विश्वा, वृषाकपायी, वृष्या, शचि, शची, शतजटा, शतनेत्रिका, शतपदी, शतपुत्री, शतमली, शतमूली, शतवीर्या, शतावर, शतावरी, शिखी, शितावर, सतावर, सतावरी

एक काटेरी झुपकेदार वेल.

शतावरीची मुळे आणि बिया औषध बनविण्याच्या कामी येतात.
शतावरी

Plant whose succulent young shoots are cooked and eaten as a vegetable.

asparagus, asparagus officinales, edible asparagus
६. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक प्रकार का कंद।

उदाहरण : महामेदा देखने में अदरक के समान होती है।

पर्यायवाची : दिव्या, पांशुरागिनी, मधुरा, महामेद, महामेदा, वृक्षार्हा

७. संज्ञा / सजीव / वनस्पति

अर्थ : एक पौधा जिसका कंद अदरक के समान होता है।

उदाहरण : महामेदा का कंद औषध के रूप में भी उपयोग होता है।

पर्यायवाची : दिव्या, पांशुरागिनी, मधुरा, महामेद, महामेदा, वृक्षार्हा

८. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक झाड़ जिसकी कली को सुखाकर मसाले और दवा के काम में लाते हैं।

उदाहरण : लौंग में पानी देना होगा।

पर्यायवाची : चंदकपुष्प, चन्दकपुष्प, तीक्ष्णपुष्प, तोयधिप्रिय, त्रिदशपुत्र, त्रिदशपुष्प, पद्मगुणा, पद्मा, पद्मालया, बटुक, मादन, रुचिर, रुचिरा, लवंग, लोंग, लौंग, वटुक, वराल, वरालक, श्रीपुष्प, श्रीप्रसून, सुपुष्प

मसाल्यात वापरली जाणाऱ्या, वाळलल्या कळीचे झाड.

लवंगाची लागवड करायची आहे.
लवंग

Moderate sized very symmetrical red-flowered evergreen widely cultivated in the tropics for its flower buds which are source of cloves.

clove, clove tree, eugenia aromaticum, eugenia caryophyllatum, syzygium aromaticum
९. संज्ञा / सजीव / वनस्पति
१०. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : एक प्रकार की पुरानी पद्धति की परीक्षा जिसमें किसी व्यक्ति के दोषी या निर्दोष होने का निर्णय किया जाता था।

उदाहरण : कुल नौ प्रकार की दिव्य परीक्षाएँ होती थीं

पर्यायवाची : दिव्य परीक्षा

११. संज्ञा / सजीव / जन्तु / स्तनपायी / व्यक्ति

अर्थ : तत्व या यथार्थता को जाननेवाला व्यक्ति।

उदाहरण : इस सभा में बड़े-बड़े तत्ववेत्ताओं ने हिस्सा लिया।

पर्यायवाची : तत्वज्ञ, तत्वज्ञानी, तत्वदर्शी, तत्ववेत्ता, दर्शन शास्त्री, दर्शनशास्त्री, दार्शनिक

तत्त्वज्ञानशास्त्रातील तज्ञ.

हे तत्त्वज्ञ बाह्य जगाच्या सत्यत्त्वाबद्दल संशयच प्रकट करतात.
तत्त्वज्ञ

A specialist in philosophy.

philosopher
१२. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / लता

अर्थ : एक बेल जिसकी जड़ दवा के काम में आती है।

उदाहरण : कपूर-कचरी की जड़ सुगन्धित होती है।

पर्यायवाची : अम्लनिशा, कपूर-कचरी, कपूरकचरी, कोटा-कचूर, कोटाकचूर, गंधपलाशी, गन्धपलाशी, दिव्या, दैत्या, शटि, शटी, शठिका, शठी, सोमसंभवा, सोमसम्भवा

एक वेल जिचे मूळ औषधी आहे.

कपूरकचरीचे मूळ सुगंधित असते.
कपूरकचरी

A plant with a weak stem that derives support from climbing, twining, or creeping along a surface.

vine
१३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक पौधे से प्राप्त सफेद छोटा पुष्प जिसकी सुगन्ध बहुत अच्छी होती है।

उदाहरण : उसके घर के सामने से निकलते ही चमेली की खुशबू आने लगती है।

पर्यायवाची : अलिकुल प्रिया, उत्तम गंधा, उत्तमगंधा, चँबेली, चमेली, द्विपुरी, नवमल्लिका, नवमालिका, भूमिदंडा, भूमिदण्डा, मालिका, वेषिका, शतभीरु, शीतसहा

पांढर्‍या रंगाचे सुवासिक फूल.

बागेत चमेलीचा सुगंध दरवळत आहे.
चमेली

Reproductive organ of angiosperm plants especially one having showy or colorful parts.

bloom, blossom, flower
१४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / खाद्य
    संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : एक पौधे से प्राप्त सुखाया हुआ सुगंधित बीज जो मसाले के रूप में प्रयुक्त होता है।

उदाहरण : माँ जीरे से दाल छौंक रही है।

पर्यायवाची : ज़ीरा, जीरा, पटु, वर्षकाली, शीतकण

मसाल्यात वापरली जाणारे सुवासिक बी.

जिर्‍याची पूड करण्यापूर्वी जिरे भाजून घ्यावेत.
जिरे

Aromatic seeds of the cumin herb of the carrot family.

cumin, cumin seed
१५. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / झाड़ी

अर्थ : एक पौधा जिसके सुगन्धित बीज सुखा कर मसाले के काम में लाये जाते हैं।

उदाहरण : उसने घर के पिछवाड़े जीरा लगा रखा है।

पर्यायवाची : ज़ीरा, जीरा, वर्षकाली

एक सुवासिक धान्याचे झाड.

जिरे ही एक वर्षायू व औषधी वनस्पती आहे.
जिरे

Dwarf Mediterranean annual long cultivated for its aromatic seeds.

cumin, cuminum cyminum
१६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त

अर्थ : अपने कथन की सत्यता प्रमाणित करने के उद्देश्य से ईश्वर, देवता अथवा किसी पूज्य या अतिप्रिय व्यक्ति, वस्तु आदि की दुहाई देते हुए दृढ़तापूर्वक कही हुई बात।

उदाहरण : तुम्हारी कसम पर मुझे विश्वास नहीं है।

पर्यायवाची : अभिषंग, अभिषङ्ग, आन, कसम, क़सम, दुहाई, दोहाई, वाचा, शंस, शपथ, सौगंध, सौगन्ध

A solemn promise, usually invoking a divine witness, regarding your future acts or behavior.

They took an oath of allegiance.
oath
१७. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / वृक्ष

अर्थ : एक बड़ा वृक्ष जो लगभग पचास से साठ फुट ऊँचा होता है एवं जिसके फल दवा के काम आते हैं।

उदाहरण : हर्र की छाल गहरे भूरे रंग की होती है।

पर्यायवाची : अमोघा, दिव्या, नाभक, पथ्या, रसायनफला, विजया, वेष्टा, शाका, शिवा, हड़, हरड़, हरड़ा, हरितकी, हरीतकी, हर्र, हर्रा, हर्रे, हैमवती

जवळपास पन्नास ते साठ फूट उंच असलेला एक वृक्ष ज्याचे फळ औषधी असते.

हरितकीची साल गडद लालसर रंगाची असते.
हरडा, हरितकी

A tall perennial woody plant having a main trunk and branches forming a distinct elevated crown. Includes both gymnosperms and angiosperms.

tree
१८. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : हल्का हरापन लिए हुए पीले रंग का एक फल जो औषध के काम आता है।

उदाहरण : हर्र का उपयोग सूखी खाँसी में भी होता है।

पर्यायवाची : अमोघा, अव्यथा, दिव्या, नाभक, पथ्या, पाचनी, मुनिभेषज, रसायनफला, विजया, वेष्टा, शाका, शिवा, हड़, हरड़, हरड़ा, हरितकी, हरीतकी, हर्र, हर्रा, हर्रे, हैमवती

एक औषधी फळ.

हिरड्याचे जंगली, रंगारी, चांभारी, बाळ, सुरवारी इत्यादी अनेक प्रकार आहेत.
हरडा, हिरडा
१९. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / झाड़ी

अर्थ : गेहूँ की तरह का एक पौधा जिसके दानों का आटा बनता है।

उदाहरण : श्यामू खेत में जौ की सिंचाई कर रहा है।

पर्यायवाची : जव, जौ, तीक्ष्णप्रिय, तीक्ष्णशूक, धान्यपति, धान्यराज, प्रावट, मेध्य, यव, यवक, शतपर्व्विका

गव्हासारखेच एका प्रकारचे पीक.

त्याने शेतात जवाची लागवड केली.
जव, यव, सातू

Cultivated since prehistoric times. Grown for forage and grain.

barley
२०. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : गेहूँ की तरह का एक अनाज जिसके आटे में चोकर अधिक निकलता है।

उदाहरण : सीता भुने हुए जौ और चने को पीस रही है।

पर्यायवाची : जव, जौ, तीक्ष्णप्रिय, तीक्ष्णशूक, धान्यपति, धान्यराज, प्रावट, मेध्य, यव, यवक, शतपर्व्विका

गव्हासारखेच एका प्रकारचे धान्य.

सीता भाजके चणे आणि जव दळत आहे.
जव, यव, सातू

A grain of barley.

barley, barleycorn
२१. संज्ञा / सजीव / वनस्पति

अर्थ : मांसल चिकनी पत्तियोंवाला एक क्षुप जो औषध के रूप में प्रयुक्त होता है।

उदाहरण : शुद्ध ब्राह्मी हरिद्वार के आसपास गंगा के किनारे सर्वाधिक पाई जाती है।

पर्यायवाची : अर्कभक्ता, जल निम्ब, परमेष्ठिनी, ब्राह्मी, ब्राह्मीबूटी, मीनाक्षी, रसबंधकर, रसबन्धकर, लावण्या, वरा, सोमलता, सोमवल्लरी, सोमवल्ली, सौम्या

एक औषधी वनस्पती.

अपस्मारावर उपचार म्हणून व रक्तशुद्धीसाठी ब्राह्मी उपयोगी आहे.
ब्राह्मी

European strong-scented perennial herb with grey-green bitter-tasting leaves. An irritant similar to poison ivy.

herb of grace, rue, ruta graveolens
२२. संज्ञा / सजीव / वनस्पति / झाड़ी

अर्थ : सुगन्धित फूलोंवाला एक पौधा।

उदाहरण : साधु महराज ने अपनी कुटिया के चारों ओर चमेली लगा रखी है।

पर्यायवाची : उत्तम गंधा, उत्तमगंधा, चँबेली, चमेली, चेतकी, द्विपुरी, नवमल्लिका, नवमालिका, भूमिदंडा, भूमिदण्डा, मालिका, वेषिका, शतभीरु, शीतसहा

एक पांढरी फुले येणारी वेल.

चमेलीची लागवड फांद्यांची कलमे किंवा मुळांचे तुकडे लावून करतात.
चमेली

Any of several shrubs and vines of the genus Jasminum chiefly native to Asia.

jasmine
२३. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : धूप में बरसते हुए पानी से स्नान।

उदाहरण : बच्चे दिव्य का आनंद उठा रहे हैं।

चौपाल

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।