पृष्ठ के पते की प्रतिलिपि बनाएँ ट्विटर पर सांझा करें व्हाट्सएप पर सांझा करें फेसबुक पर सांझा करें
गूगल प्ले पर पाएं
हिन्दी शब्दकोश से आर शब्द का अर्थ तथा उदाहरण पर्यायवाची एवम् विलोम शब्दों के साथ।

आर   संज्ञा

१. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : वह मनोवृत्ति जो किसी को बहुत बुरा समझकर सदा उससे दूर रहने की प्रेरणा देती है।

उदाहरण : जहाँ घृणा होती है वहाँ दया का अभाव होता हैं।
उसने मुझे हक़ारत भरी नज़र से देखा।

पर्यायवाची : अभिक्रोश, अरुचि, गुरेज, गुरेज़, घिन, घृणा, जुगुप्सा, नफरत, नफ़रत, वितृष्णा, हक़ारत, हकारत, हिक़ारत, हिकारत

एखादी गोष्ट नकोशी वाटल्यामुळे त्यापासून दूर जाण्याची भावना.

बीभत्स दृश्यांची मला घृणा येते.
घृणा, तिरस्कार

The emotion of intense dislike. A feeling of dislike so strong that it demands action.

hate, hatred
२. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / भाग

अर्थ : वह कील जो पैने में लगी होती है।

उदाहरण : हलवाहा के आर से कोचते ही बैल तिलमिला उठा।

पर्यायवाची : आरी

३. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति
    संज्ञा / भाग

अर्थ : पहिए की परिधि को उसके केन्द्र या नाभि से जोड़ने वाली लकड़ी, लोहे आदि की बनी आड़ी वस्तु।

उदाहरण : बढ़ई आर लगा रहा है।

पर्यायवाची : आरा

४. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु

अर्थ : खान से निकला हुआ ताजा लोहा।

उदाहरण : खनिक खान से आर निकालकर ट्रक में भर रहे हैं।

५. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : एक प्रकार का सूआ।

उदाहरण : सुतारी जूता, चप्पल आदि सीने के काम में आता है।

पर्यायवाची : आरा, आरी, सुतारी

६. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / माप

अर्थ : क्षेत्रफल नापने की एक इकाई।

उदाहरण : एक आर सौ वर्ग मीटर के बराबर होता है।

पर्यायवाची : अर

क्षेत्रमापनाचे एकक.

एका आराचे मान १०० चौरस मीटर होते.
आर

A unit of surface area equal to 100 square meters.

ar, are
७. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुण
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / मनोवैज्ञानिक लक्षण

अर्थ : वह मनोभाव जो स्वभावतः अथवा संकोच, दोष आदि के कारण दूसरों के सामने सिर उठाने या बोलने नहीं देता है।

उदाहरण : लज्जा के मारे वह कुछ न बोल सकी।

पर्यायवाची : अवि, आकुंठन, आकुण्ठन, कानि, खिली, ग़ैरत, गैरत, झेंप, झेप, नटांतिका, नटान्तिका, पत, मंदाक्ष, मन्दाक्ष, मुरव्वत, मुरौवत, लज्जा, लाज, लिहाज, लिहाज़, व्रीड़, व्रीड़न, व्रीड़ा, व्रीडा, शरम, शरमिंदगी, शर्म, शर्मिंदगी, संकोच, सकुचाहट, हया, हिजाब, ह्री, ह्रीका

ज्यामुळे मनुष्य इतरांशी बोलायला वा वागण्यात संकोचतो ती मनोवृत्ती.

लाजेमुळे ती मान वर करू शकली नाही
लज्जा, लाज, शरम

A feeling of fear of embarrassment.

shyness
८. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / गुण

अर्थ : आग्रहपूर्वक यह कहने की क्रिया कि ऐसा ही है, होगा या होना चाहिए।

उदाहरण : तुलसी ने कृष्ण-मूर्ति के सामने ही हठ लगा दी कि धनुष धारण करो।

पर्यायवाची : अड़, अर, आन, आनतान, आरि, इसरार, इस्रार, ईढ, ईढ़, ईर, ज़िद, ज़िद्द, जिद, जिद्द, टेक, धरन, हठ

एखाद्या गोष्टीसाठी धरलेला आग्रह.

राहूलने फुग्यासाठी हट्ट केला
जिद्द, हट्ट

Resolute adherence to your own ideas or desires.

bullheadedness, obstinacy, obstinance, pigheadedness, self-will, stubbornness
९. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / प्राकृतिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : बिच्छू, मधुमक्खी आदि कीड़ों के पीछे का जहरीला काँटा जिसे वे जीवों के शरीर में धँसाकर जहर फैलाते हैं।

उदाहरण : उसे बिच्छू ने डंक मार दिया।

पर्यायवाची : आड़, डंक, दंश

विंचू इत्यादींचा, मागील बाजूस असणारा, दंश करणारा अवयव.

विंचवाची नांगी धरली की त्याला सहज हातात उचलता येते.
काटा, नांगी

A sharp organ of offense or defense (as of a wasp or stingray or scorpion) often connected with a poison gland.

stinger
१०. संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / असामाजिक कार्य
    संज्ञा / निर्जीव / अमूर्त / कार्य / शारीरिक कार्य

अर्थ : किसी मनुष्य, प्राणी आदि को जान-बूझकर किसी उद्देश्य से मार डालने की क्रिया।

उदाहरण : किसी भी प्राणी की हत्या महापाप है।

पर्यायवाची : अपघात, अवघात, आलंभ, आलंभन, आलम्भ, आलम्भन, आहनन, उज्जासन, कत्ल, क़त्ल, क्राथ, ख़ून, खून, घात, जबह, निजुर, प्रमथन, प्रमाथ, प्रहण, मर्डर, मारण, मारन, वध, विघात, विशसन, शामनी, संग्रहण, संघात, सङ्ग्रहण, सङ्घात, हत्या, हनन

एखाद्या माणसाला किंवा जनावराला मुद्दाम एखाद्या उद्देशाने मारून टाकची क्रिया.

बळी देण्याच्या प्रथेमुळे अनेक पशुंची हत्या होत असते.
खून, वध, संहार, हत्या

The act of terminating a life.

kill, killing, putting to death
११. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / मानवकृति

अर्थ : ताँबे और जस्ते के मेल से बनी हुई एक प्रसिद्ध धातु।

उदाहरण : स्टील के आ जाने से अब पीतल के बर्तनों का प्रचलन नहीं रहा।

पर्यायवाची : पिंगल, पिङ्गल, पीतल, पीतलोह, राजपत्नी, रेत्य, सुलोहक

जस्त व तांबे यांच्या विशिष्ट मिश्रणाने बनवलेला एक धातू.

आमच्याकडे आजोबांच्या काळची बरीच पितळेची भांडी आहेत
पितळ

An alloy of copper and zinc.

brass
१२. संज्ञा / निर्जीव / स्थान

अर्थ : भिन्न दिशाओं से आकर एक स्थान पर मिलने वाली रेखाओं या धरातलों के बीच का स्थान।

उदाहरण : मिठाई की दुकान बाज़ार के दक्षिण कोने पर है।

पर्यायवाची : अर, अस्र, कोण, कोना, गोशा

भिन्न दिशांतून येऊन एका स्थानावर मिळणार्‍या रेघांचे वा जमीनीचे मधले स्थान.

मिठाईचे दुकान बाजाराच्या दक्षिणेच्या कोपर्‍यावर आहे.
त्या कोनावर तो उभा आहे.
कोन, कोपरा

A projecting part where two sides or edges meet.

He knocked off the corners.
corner
१३. संज्ञा / अवस्था

अर्थ : दुश्मन या शत्रु होने की अवस्था या भाव।

उदाहरण : आपसी दुश्मनी को दूर करने में ही भलाई है।

पर्यायवाची : अदावत, अनबन, अनरस, अप्रीति, अभ्यागम, अमित्रता, अरिता, अरित्व, आँट, आंट, इख़्तिलाफ़, इख्तिलाफ, इतराजी, उड़ेंच, तनातनी, दुश्मनी, द्रोह, द्वेष, निज़ाअ, निजाअ, बिगाड़, बैर, मन-मुटाव, मन-मोटाव, मनमुटाव, मनमोटाव, मनोमालिन्य, रंजिश, रंजीदगी, रिपुता, लाग-डाँट, लाग-डांट, लागडाँट, लागडांट, विद्विष, विद्वेष, विद्वेषण, विद्वेषिता, विरोध, वृत्रत्व, वैमनस्य, वैमनस्यता, वैर, शत्रुता

एखाद्याबद्दल मनात घर करून बसलेली अपकाराची तीव्र भावना.

त्याने माझ्याशी उगाचच वैर धरले
अदावत, डाव, तेढ, दावा, दुशमनकी, दुशमनगरी, दुशमनगिरी, दुशमनी, दुश्मनी, वाकडेपणा, वैमनस्य, वैर, वैरभाव, शत्रुत्व

The feeling of a hostile person.

He could no longer contain his hostility.
enmity, hostility, ill will
१४. संज्ञा / भाग

अर्थ : किसी वस्तु का वह भाग जहाँ उसकी लम्बाई या चौड़ाई समाप्त होती है।

उदाहरण : इस थाली का किनारा बहुत ही पतला है।

पर्यायवाची : अवारी, उपांत, किनार, किनारा, कोर, छोर, झालर, पालि, सिरा

एखाद्या वस्तूचा लांबी व रुंदी संपलेला शेवटचा भाग.

या ताटाची किनार फारच पातळ आहे
कड, काठ, किनार, किनारी

The boundary of a surface.

border, edge
१५. संज्ञा / निर्जीव / वस्तु / शारीरिक वस्तु
    संज्ञा / भाग

अर्थ : लड़ाकू मुर्गे के पंजे के ऊपर बाँधा जाने वाला काँटा।

उदाहरण : इस मुर्गे के आर बड़े नुकीले हैं।

चौपाल

मुहावरे भाषा को सजीव एवम् रोचक बनाते हैं। हिन्दी भाषा के मुहावरे यहाँ पर उपलब्ध हैं।